راه های زیادی برای صحبت در مورد اتیسم وجود دارد. شاید ساده ترین راه این باشد که اتیسم را یک اختلال اجتماعی بدانیم. مانند ناتوانایی های یادگیری (اختلال در خواندن یا نوشتن) اتیسم نیز فقط با نگاه کردن به کودک بلافاصله مشخص نمی شود.
دلیل مهم بودن اتیسم این است که اگر کودک از روزهای اول زندگی از دیگران چیزی یاد نگیرد، فرصت های خیلی زیادی را برای یادگیری از دست می دهد. به دنبال عدم علاقه به افراد و عدم برقراری ارتباط، بسیاری از فرآیندهای اولیه یادگیری وارد عمل نمی شوند. برای مثال:
کودک درگیر توجه مشترک(Joint Attention) نیست، بنابراین، به آنچه که والدین به آن نگاه می کنند نگاه نمی کند و چیزهایی که در محیط مهم هستند را از دست می دهد. اگر به چیزی اشاره کنیم یا از دیدن چیزی متعجب شویم کودکی توجهی به آن نمی کند. پس به دنبال آن توانایی درخواست کردن با اشاره را نیز نخواهد داشت.
کودک درگیر یادگیری اتفاقی(Incidental learning) نمی شود. پس یادگیری توسط تماشا یا تقلید(Imitation) در این کودکان نقص بزرگی است که باید با درمان به هنگام تمرین و تقویت شود. تقلید ها باید از ساده ترین الگوهای در اندام ها و صورت شروع و به حالت پیچیده تر تغییر یابد. شاید بای بای کردن یک نمونه ی خیلی واضح باشد. کودک با مشکل در تقلید معمولا از هر دو دست برای بای بای استفاده می کند یا دست را برعکس یا در الگوی متفاوت تکان می دهد.
اگر کودک بازی اجتماعی(Social Game) را انجام ندهد، در انجام تکالیف چند قسمتی و سازماندهی کردن دچار مشکل خواهد شد. آنچه روانشناسان عملکرد اجرایی(Executive Functioning) می نامند. این آسیب را می توان اینگونه در بازی کودک مشاهده کرد که شروع کردن و به پایان رساندن بازی، پذیرش چالش در بازی، توجه انتخابی، توجه پایدار یا تمرکز، برنامه ریزی و توالی مناسب، سرعت عمل و واکنش دهی، درک قوانین و محدودیت ها، خودکار شدن و انجام بازی به صورت خودکار از مواردی هستند که نیاز به بهتر شدن و تمرین منظم دارند.
برخلاف کودکان عادی، الگوی رفت و برگشتی در کودک اتیسم وجود ندارد. یعنی کودکان با توجه به حرفی که از ما شنیده اند، تون صدای ما، عملی که ما انجام داده ایم و ژست یا حالت بدنی که ما اتخاذ کرده ایم یک عمل متناسب را انجام می دهند اما در کودکان اتیسم این عمل اتفاق نمی افتد یا کاملا نامرتبط است. مثلا با خندین و گفتن سلام و دست دادن کودک به ما نگاه نمی کند به اشیا محیط نگاه می کند و بازگشتی را از کودک نمی توان دید.
کودک اتیسم علاقه ای به تغییر ندارد. علایق کودک غیر عادی نیز به نظر می رسد مخصوصا این علاقه به مواردی کشیده می شود که کمتر دچار تغییرات می شود. برای مثال: یک انیمیشن تکراری، یک بازی تکراری در موبایل، یک پازل خاص، تابلوهای خیابان، اشکال هندسی، حروف الفبا.عدم علاقه به دیگر افراد باعث خواهد شد که گفته ها و احساسات ما نیز برای کودک اهمیتی نداشته باشد. این زنجیره باعث عدم شکل گیری ارتباط و به دنبال آن عدم توانایی در درک مناسب خواسته ها، نیازها و احساسات خواهد شد. این مشکلات مخصوصا زمانی قابل رویت است که کودک وارد مدرسه می شود. محیطی که لازم است کودک توجه خود را با توجه دیگر دانش آموزان هماهنگ و روی معلم متمرکز شود.